Hạnh phúc là gì mà mỗi nơi có một chuẩn mực khác nhau, và khoa học đang đi tìm một mẫu số chung
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu hiện đại còn nhấn mạnh rằng “well-being” không chỉ là cảm xúc thăng trầm hàng ngày (mood) mà còn là sự hài lòng tổng thể với cuộc sống (life satisfaction). Hai yếu tố này có thể không hoàn toàn trùng khớp, và mỗi anh em có thể có sự đánh giá cao một yếu tố hơn yếu tố kia.
Điều thú vị là khi trả lời các câu hỏi này, mỗi người thường cân nhắc nhiều yếu tố khác nhau. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, cảm xúc và sự hài lòng về cuộc sống có thể liên quan đến các nguồn lực xã hội như tần suất giao tiếp, chất lượng các mối quan hệ, trong khi sự hài lòng tổng thể lại gắn với điều kiện vật chất như địa vị xã hội hay thu nhập.
Bên cạnh đó, Báo cáo Hạnh phúc Thế giới, bảng xếp hạng hạnh phúc của hơn 140 quốc gia mỗi năm, còn sử dụng một phiên bản rút gọn hơn: yêu cầu người trả lời tưởng tượng một chiếc thang từ 0 đến 10, với 10 là cuộc sống tốt nhất có thể, và cho biết họ đang đứng ở bậc nào. Tuy nhiên, mô hình này lại nhận nhiều chỉ trích vì sử dụng hình ảnh bậc thang có và điều này có thể gợi lên cảm giác về sự phân cấp, quyền lực hay giàu nghèo, thay vì các yếu tố mang tính cá nhân như sức khỏe hay các mối quan hệ. Một số nghiên cứu cho thấy, khi bỏ hình ảnh chiếc thang ra khỏi câu hỏi, người tham gia lại tập trung nhiều hơn vào sức khỏe, gia đình và các mối quan hệ thân thiết thay vì địa vị hay tài sản. Điểm thú vị là trong Báo cáo Hạnh phúc Thế giới 2025, Việt Nam đứng thứ 46 trên tổng số 143 quốc gia và vùng lãnh thổ được khảo sát, tăng 8 bậc so với năm 2024 và đây cũng là thứ hạng cao nhất mà Việt Nam từng đạt được kể từ khi báo cáo này ra đời.
Ngoài ra, trong nghiên cứu về “well-being”, việc định nghĩa rõ ràng các thuật ngữ là rất quan trọng. Nhiều người, kể cả các nhà nghiên cứu, có thể hiểu khác nhau về khái niệm “hạnh phúc” hay “sống tốt”, dẫn đến sự khác biệt trong cách đánh giá và đo lường.
Một vấn đề nổi bật khác trong việc đo lường hạnh phúc và well-being là sự thiên lệch văn hóa. Các nền văn hóa WEIRD – Western, Educated, Industrialized, Rich, and Democratic (Phương Tây, có giáo dục, công nghiệp, giàu có và dân chủ) thường đặt nặng việc theo đuổi hạnh phúc cá nhân, xem nó là mục tiêu sống. Trong khi đó, người dân ở các quốc gia khác lại không coi trọng hạnh phúc cá nhân đến mức như vậy. Một nghiên cứu do nhà tâm lý học Kuba Krys thực hiện trên 61 quốc gia cho thấy những quốc gia không WEIRD thường đưa ra điểm số thấp hơn khi đánh giá mức độ hài lòng lý tưởng với cuộc sống. Điều này cho thấy, “hạnh phúc” không phải là tiêu chuẩn duy nhất của một cuộc sống tốt trong mọi nền văn hóa.
