15 tập đoàn gia đình lớn nhất thế giới, Mỹ chiếm gần một nửa danh sách này
Aldi (Đức)
Aldi (Đức) là một trong những biểu tượng lớn nhất của ngành bán lẻ hiện đại, khởi nguồn từ một cửa hàng tạp hóa nhỏ tại Essen do bà Anna Albrecht, mẹ của hai anh em Karl và Theo Albrecht, sáng lập vào năm 1913. Sau Thế chiến II, năm 1946, Karl và Theo tiếp quản cửa hàng của mẹ, nhận ra tiềm năng to lớn của mô hình siêu thị tiết kiệm trong bối cảnh nước Đức còn nhiều khó khăn. Họ đã phát triển chuỗi cửa hàng mang tên Albrecht Diskont (Aldi), tập trung triệt để vào việc cắt giảm chi phí: không quảng cáo, không trang trí cầu kỳ, tối giản nhân sự, không chấp nhận thanh toán bằng thẻ tín dụng, và đặc biệt là ưu tiên hàng nhãn riêng để kiểm soát chất lượng và giá thành.
Aldi, biểu tượng lớn của ngành bán lẻ hiện đại
Tuy nhiên, sự khác biệt trong triết lý kinh doanh, đỉnh điểm là cuộc tranh cãi về việc bán thuốc lá vào đầu thập niên 1960, dẫn tới sự chia tách lịch sử năm 1962: Theo Albrecht nắm quyền điều hành Aldi Nord (trụ sở tại Essen), còn Karl Albrecht kiểm soát Aldi Süd (trụ sở tại Mülheim). Dù hoạt động độc lập, cả hai đều kiên định với mô hình siêu thị tiết kiệm, danh mục sản phẩm hạn chế với khoảng 1.400 mặt hàng chủ lực, tập trung vào chất lượng và giá rẻ. Hiện Aldi là tập đoàn gia đình tư nhân, không niêm yết, thuộc sở hữu các quỹ gia đình. Aldi sở hữu hơn 12.500 cửa hàng tại 18 quốc gia, trong đó có Mỹ, Anh, Úc và nhiều nước châu Âu, doanh thu hàng chục tỷ euro mỗi năm, nổi tiếng với triết lý “chất lượng không cần đắt đỏ”, là lựa chọn của mọi tầng lớp khách hàng từ sinh viên, công nhân đến gia đình trung lưu.
Hiện tại, Aldi là tập đoàn gia đình tư nhân, không niêm yết cổ phiếu, toàn bộ quyền sở hữu và kiểm soát đều nằm trong tay các quỹ và tổ chức do gia đình Albrecht sáng lập: Markus Foundation kiểm soát Aldi Nord, còn Siepmann Foundation kiểm soát Aldi Süd. Các thành viên gia đình như Theo Albrecht Jr., Babette Albrecht (Aldi Nord) và Beate Heister, Karl Albrecht Jr. (Aldi Süd) gián tiếp ảnh hưởng đến chiến lược thông qua vai trò trong các quỹ này, nhưng hoạt động điều hành hàng ngày do đội ngũ quản lý chuyên nghiệp đảm nhiệm.
IKEA (Thụy Điển)
Trong danh sách này, công ty mà mình thích nhất có lẽ là IKEA. Anh em nào đã từng được ghé IKEA mà thích đồ tự lắp ráp, sẽ như lạc trong một mê cung đồ nội thất, phong cách tối giản, hệt như một đứa trẻ đi vô khu vui chơi.
IKEA được Ingvar Kamprad thành lập năm 1943 tại Älmhult, vùng Småland, Thụy Điển, khi mới 17 tuổi. Ban đầu, IKEA hoạt động như một doanh nghiệp bán hàng qua thư, chuyên cung cấp các mặt hàng nhỏ như bút, ví da, đồng hồ, khung ảnh và đồ gia dụng giá rẻ. Nhận thấy nhu cầu nội thất giá rẻ ngày càng tăng trong xã hội Thụy Điển hậu chiến, Kamprad đã quyết định chuyển hướng sang kinh doanh đồ nội thất vào năm 1947. Đến năm 1958, cửa hàng IKEA đầu tiên chính thức mở cửa tại Älmhult – trở thành showroom nội thất lớn nhất Scandinavia thời bấy giờ.
Đồ IKEA thì nổi bật với thiết kế thông minh, đóng gói phẳng (flat-pack) giúp giảm chi phí vận chuyển, tiết kiệm không gian và khuyến khích khách hàng tự lắp ráp. IKEA mở rộng quốc tế từ những năm 1960, lần lượt có mặt tại Na Uy, Đan Mạch, Thụy Sĩ, Đức, Nhật Bản, Úc, Mỹ, Anh và hiện có gần 480 cửa hàng tại hơn 60 quốc gia, phục vụ hàng trăm triệu khách mỗi năm. Mô hình kinh doanh của IKEA xoay quanh ba trụ cột: giá rẻ, tự lắp ráp và danh mục sản phẩm đa dạng.
Ingvar Kamprad, nhà sáng lập của IKEA
Văn hóa tiết kiệm, đổi mới và triết lý “làm nhiều hơn với ít hơn” của Kamprad thấm đẫm trong mọi hoạt động. Các sản phẩm của IKEA không chỉ là đồ nội thất, mà còn truyền cảm hứng về lối sống tối giản, tiện nghi và bền vững cho hàng triệu gia đình toàn cầu. IKEA là tập đoàn tư nhân, không niêm yết, thuộc sở hữu các quỹ gia đình Kamprad, vận hành bởi Inter IKEA Group và INGKA Group. Ngoài ra, Interogo Foundation đóng vai trò quản lý các khoản đầu tư, dự phòng tài chính và bảo vệ sự trường tồn của mô hình IKEA. Gia đình Kamprad, hiện đại diện bởi ba người con trai của Ingvar Kamprad, vẫn giữ vai trò quan trọng trong các hội đồng quản trị và định hướng chiến lược lâu dài cho tập đoàn, dù quyền sở hữu trực tiếp của họ đã được chuyển hóa thành các quỹ và foundation để đảm bảo sự phát triển bền vững cho thương hiệu.
Hiện IKEA là nhà bán lẻ nội thất lớn nhất thế giới, với doanh thu năm 2024 đạt 45,1 tỷ euro, là biểu tượng của sáng tạo, phát triển bền vững và giá trị gia đình qua nhiều thế hệ.
Reliance Industries (Ấn Độ)
Reliance Industries (Ấn Độ) là tập đoàn đa quốc gia lớn nhất Ấn Độ, được thành lập năm 1958 bởi Dhirubhai Ambani với khởi đầu khiêm tốn là một công ty thương mại nhỏ chuyên kinh doanh sợi polyester và gia vị. Ban đầu mang tên Reliance Commercial Corporation, công ty nhanh chóng mở rộng sang sản xuất dệt may với thương hiệu Vimal nổi tiếng, rồi niêm yết cổ phiếu lần đầu vào năm 1977 – một sự kiện lịch sử khi thu hút lượng nhà đầu tư cá nhân khổng lồ ở Ấn Độ. Đến những năm 1980–1990, Reliance tiếp tục mở rộng sang hóa dầu, lọc hóa dầu, năng lượng, hóa chất, trước khi trở thành một tập đoàn đa ngành thực thụ với các lĩnh vực bán lẻ, viễn thông, truyền thông, giải trí và gần đây là năng lượng xanh.
Gia đình Ambani, nhà sáng lập Reliance Industry
Mô hình kinh doanh hiện đại của Reliance Industries là tập đoàn đa ngành tích hợp dọc, sở hữu các chuỗi giá trị khép kín từ khai thác dầu khí, hóa dầu, lọc hóa dầu, sản xuất hóa chất, đến bán lẻ, thương mại điện tử, viễn thông (với Jio), truyền thông số, fintech, giải trí và đầu tư vào năng lượng tái tạo. Reliance Retail là nhà bán lẻ lớn nhất Ấn Độ, Jio Platforms đã thay đổi hoàn toàn ngành viễn thông với các gói dữ liệu giá rẻ, đưa Internet tốc độ cao đến hàng trăm triệu người dân Ấn Độ.
Về mặt sở hữu, tập đoàn niêm yết công khai nhưng vẫn mang đậm dấu ấn gia đình, Mukesh Ambani giữ vai trò Chủ tịch kiêm CEO, kiểm soát 51% cổ phần qua các công ty và quỹ đầu tư gia đình. Các thành viên khác như Nita Ambani (vợ Mukesh, Chủ tịch Quỹ từ thiện Reliance Foundation), ba người con Akash, Isha và Anant đều giữ vai trò lãnh đạo chủ chốt trong các mảng viễn thông, bán lẻ và đầu tư của tập đoàn. Reliance đạt doanh thu khoảng 120 tỷ USD, sử dụng hơn 347.000 lao động, đóng góp lớn cho kinh tế Ấn Độ, là biểu tượng đổi mới, sức mạnh doanh nhân và lối sống xa hoa của gia đình Ambani.
Ford Motor Company (Mỹ)
Ford Motor Company (Mỹ) là một trong những tập đoàn ô tô lâu đời và có tầm ảnh hưởng nhất thế giới, được Henry Ford thành lập và chính thức đăng ký vào ngày 16 tháng 6 năm 1903 tại Detroit, Michigan. Ngay từ những ngày đầu, Henry Ford đã tạo nên cuộc cách mạng trong ngành công nghiệp ô tô với việc áp dụng dây chuyền sản xuất hàng loạt, giúp chiếc Model T trở thành chiếc xe đầu tiên dành cho đại chúng, mở ra kỷ nguyên xe hơi phổ cập trên toàn cầu. Từ đó, Ford không chỉ là nhà sản xuất xe hơi mà còn là biểu tượng cho sự đổi mới, hiệu quả và khả năng tiếp cận đại chúng.
Henry Ford, cha đẻ của Ford
Ford hiện là tập đoàn đa quốc gia, niêm yết công khai, sản xuất ô tô, xe thương mại dưới thương hiệu Ford và xe sang Lincoln, phát triển mạnh các mảng dịch vụ tài chính, xe điện, công nghệ an toàn, tự lái. Chiến lược kinh doanh hiện đại của Ford tập trung vào bốn trụ cột: danh mục xe đa dạng (SUV, bán tải, xe điện…), lựa chọn động cơ linh hoạt (xăng, hybrid, điện), công nghệ an toàn – tự lái tiên tiến, và các dịch vụ số hóa, giải trí, kết nối trên xe nhằm tạo nguồn thu lâu dài từ dịch vụ và dữ liệu khách hàng. Ngoài ra, Ford còn đẩy mạnh hợp tác với các nhà cung ứng toàn cầu, phát triển sản phẩm mới và cấp phép thương hiệu trên nhiều lĩnh vực.
Hiện nay, gia đình Ford chỉ nắm khoảng 2% cổ phần nhưng kiểm soát tới 40% quyền biểu quyết qua cổ phiếu đặc biệt, đảm bảo định hướng chiến lược lâu dài. William Clay Ford Jr., chắt nội Henry Ford, là chủ tịch điều hành, tiếp tục phát huy giá trị truyền thống. Ford nổi tiếng với tinh thần tự lực, vượt qua khủng hoảng tài chính 2008 mà không cần cứu trợ, đạt doanh thu 185 tỷ USD (2024), sản xuất 4,5 triệu xe/năm, sử dụng 171.000 lao động toàn cầu. Ford là biểu tượng đổi mới, bản lĩnh vượt khó và phát triển bền vững qua hơn 120 năm lịch sử.
