Ngược lại, SpaceX, một công ty tư nhân do Elon Musk sáng lập, lại tiếp cận thất bại với thái độ cởi mở và linh hoạt hơn nhiều. Công ty này theo đuổi triết lý “thử nghiệm nhanh, học hỏi nhanh,” nơi mà mỗi vụ nổ của tàu Starship hay thử nghiệm thất bại đều được mô tả như một “thành công từng phần” hoặc “bước tiến lớn.” Dưới lăng kính của SpaceX, mỗi lần thất bại là một dịp để thu thập dữ liệu quý giá, phục vụ cho việc cải tiến sản phẩm về sau. Sự lặp lại của các vụ nổ, thậm chí là ba lần liên tiếp gần đây, không những không khiến SpaceX bị đình chỉ hoạt động mà ngược lại, họ vẫn tiếp tục nhận được hàng tỷ đô la từ các hợp đồng của NASA và Bộ Quốc phòng Mỹ. Điều này tạo nên một sự đối lập rõ rệt với cách NASA từng bị đối xử trong những tình huống tương tự.

Điểm quan trọng ở đây là SpaceX là doanh nghiệp tư nhân duy nhất chiếm lĩnh phần lớn các hợp đồng phóng vệ tinh quân sự cho chính phủ Mỹ đến năm 2036, với tổng giá trị công ty vượt 350 tỷ USD. Dù Starlink giúp SpaceX duy trì lợi nhuận, tương lai của họ vẫn đặt cược vào Starship, một chương trình “đốt” hơn 1,5 tỷ USD mỗi năm. Nếu Starship tiếp tục thất bại, các hợp đồng từ Lầu Năm Góc có thể biến SpaceX thành “quá lớn để sụp đổ”, một nghịch lý trong nền kinh tế thị trường mà lẽ ra doanh nghiệp yếu kém phải bị đào thải.

Nhưng Starship mà nổ thì SpaceX lại có được bài học, vẫn được hỗ trợ để phát triển

Sự khác biệt trong cách phản ứng với thất bại phần nào bắt nguồn từ mục tiêu hoạt động và mức độ chấp nhận rủi ro khác nhau. NASA, với vai trò đại diện cho chính phủ và ngân sách công, bị trói buộc bởi các tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn về an toàn, minh bạch và trách nhiệm giải trình. Trong khi đó, SpaceX – vận hành theo cơ chế doanh nghiệp tư nhân, được phép chấp nhận rủi ro lớn hơn nhằm đạt được tốc độ đổi mới nhanh hơn. Bên cạnh đó, thái độ của xã hội đối với đổi mới công nghệ cũng đã thay đổi đáng kể. Ngày nay, nhiều người coi việc thất bại thường xuyên là điều cần thiết để đạt được đột phá, và chính điều đó tiếp thêm tính chính danh cho cách tiếp cận của SpaceX.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng đằng sau sự “linh hoạt” của SpaceX là một mạng lưới hỗ trợ tài chính và chính trị vững chắc. Công ty này không chỉ nhận được nguồn vốn đầu tư khổng lồ từ thị trường mà còn hưởng lợi từ các hợp đồng “bảo kê” của chính phủ, khiến họ dường như miễn nhiễm với áp lực mà NASA từng chịu đựng. Khi SpaceX trở thành “xương sống” của cả hệ thống không gian quân sự và dân sự Mỹ, nhiều chuyên gia lo ngại về tính minh bạch, trách nhiệm giải trình, và rủi ro chiến lược khi quyền kiểm soát không gian quốc gia dần rơi vào tay một doanh nghiệp tư nhân do một cá nhân chi phối.

Sự đối lập giữa NASA và SpaceX không chỉ đơn thuần là khác biệt về mô hình tổ chức, mà còn cho thấy cách xã hội thay đổi trong cách nhìn nhận thất bại và thành công. Khi lĩnh vực không gian, từng là biểu tượng của quốc gia và trách nhiệm xã hội, đang dần nhường chỗ cho tư nhân hóa và động cơ lợi nhuận, thì những câu hỏi về ranh giới, sự kiểm soát và trách nhiệm ngày càng trở nên cấp thiết. Liệu sự “linh hoạt” trong thất bại của SpaceX là động lực cho tiến bộ, hay là dấu hiệu của một tiêu chuẩn kép ngày càng rõ rệt trong kỷ nguyên không gian mới?

Nguồn: Futurism