Sai lầm then chốt của Goodwin nằm ở việc thay thế π (3.14159…) bằng 3.2, vốn có thể được biểu diễn bằng một phân số đơn giản (16/5). Điều này khiến √π trở thành √(16/5) = 4/√5 và đây là một độ dài có thể dựng được bằng thước và compa. Tuy nhiên, đây chỉ là ảo tưởng toán học, việc thay đổi giá trị π để “giải quyết” bài toán đã bị chứng minh bất khả thi chẳng khác nào sửa lại thước đo để vừa vặn với quần áo.

Bên cạnh đó, nếu dự luật được thông qua, hậu quả sẽ vô cùng nghiêm trọng. Đầu tiên là hệ thống giáo dục sẽ phải thay đổi và giảng dạy một giá trị π sai lệch, làm hỏng nền tảng hình học. Hơn nữa, kỹ thuật và khoa học ứng dụng với việc xây cầu, chế tạo máy sẽ gặp rủi ro trong việc tính toán thiếu chính xác. Cuối cùng, và có lẽ là quan trọng nhất, là niềm tin vào toán học, vốn là một môn khoa học dựa trên tính khách quan, đúng sai sẽ bị suy yếu.

Câu chuyện “định nghĩa lại π bằng đạo luật” tại Indiana không chỉ là một giai thoại hài hước, mà còn là lời cảnh báo về những hiểm nguy khi chính trị can thiệp vào khoa học. Nó nhắc nhở rằng sự thật không phụ thuộc vào phiếu bầu khi dù 100% nghị sĩ đồng ý, π vẫn mãi là 3.14159. Hay việc giáo dục STEM phải được đóng vai trò ưu tiên để không còn ai dễ dàng tin vào những “phát minh” ngụy khoa học. Giống như Lindemann đã khép lại kỷ nguyên vuông hóa đường tròn bằng chứng minh năm 1882, Clarence Waldo đã dùng hiểu biết để ngăn Indiana viết nên chương sử “tròn méo” cho toán học. Bài học ấy vẫn nguyên giá trị ở năm 2025: Khoa học cần lắng nghe, không phải sắc lệnh.

Nguồn: Scientific America